Over Merel Ze is altijd geïnteresseerd geweest in duurzaamheid en ondernemerschap. En met een master Entrepreneurship & Innovation op zak, is het dus niet heel gek dat ze nu bedrijven begeleidt te verduurzamen of duurzame merken helpt te professionaliseren en uit te breiden. Met een schat aan kennis over duurzaamheid, een vleugje humor en een liefde voor koken, geven haar columns grip op wat duurzaamheid nu eigenlijk betekent.

Universiteiten, hogescholen en het MBO leiden de leiders van de toekomst op. Een toekomst met nogal wat uitdagingen, zoals klimaatverandering, grondstoffenschaarste, en nog veel meer. We zouden studenten kennis en vaardigheden moeten meegeven die niet alleen nu nodig zijn, maar ook in de (nabije) toekomst. Ik vraag mij alleen af, gebeurt dat ook?

Als ik naar mijn eigen studie kijk dan viel dat vies tegen. Op mijn 18e begon ik aan de bachelor bedrijfskunde. Het was toen 2008 en niet bepaald een tijd waar klimaatverandering hoog op de to-dolijst van bedrijven stond. De wereld verbeteren was vooral iets voor non-profit organisaties om mee te hobbyen.

Ik leerde dan ook vooral hoe bedrijven zo veel mogelijk winst kunnen maken. Dus: hoe kunnen de kosten omlaag, hoe kunnen we meer verkopen en de verkoopprijs zo hoog mogelijk houden. Zo ging het vak supply chain management vooral in op hoe je zo goedkoop mogelijk grondstoffen kunt inkopen, vervoeren, verwerken en distribueren. Marketing ging over hoe je zo veel en vaak mogelijk producten kunt verkopen. En tijdens het vak strategie leerde ik hoe je een bedrijf zo snel mogelijk, zo groot mogelijk kunt maken.

De studies die ik daarna volgde hanteerde helaas niet echt een andere aanpak. De minor Entrepreneurship en zelfs de master Entrepreneurship & Innovation, durfden het maar héél soms aan om sociaal ondernemerschap of duurzaamheid te noemen. Nooit was het de hoofdfocus.

In 2008 was de wereld verbeteren vooral iets voor non-profit organisaties om mee te hobbyen

Foto door Priscilla Du Preez (unsplash.com)

Geen nutteloze kennis

Nu ga ik niet zeggen dat leren hoe je kosten laag kunt houden of producten voor een lucratieve prijs kunt verkopen nutteloos of slechts is, maar mistte er niet iets in dit curriculum? Had ik ook niet iets moeten leren over hoe bedrijfsvoering kan bijdragen aan een betere wereld? In plaats van deze eenzijdige focus op kosten en eigen belang? Om eerlijk te zijn, als student heb ik mij dat nooit zo gerealiseerd, maar toen ik ging werken was ik toch een beetje gedesillusioneerd. Want ineens was daar de echte wereld met al haar problemen. En daar had ik blijkbaar niet voor gestudeerd.

Kritisch kijken naar het onderwijs, ook naar wie de inhoud bepalen en doceren, zou denk ik goed zijn. Veel hoogleraren die les gaven, laat ik het beleefd zeggen, waren van een andere generatie en hadden dan ook een compleet andere kijk op de wereld.

Ik herinner mij dat ik het heel verfrissend vond om een keer les te krijgen van een docent die ook werkzaam was in het vakgebied waarover hij doceerde. Ook had hij hetzelfde ‘millennial-perspectief’ als zijn studenten. Dat vak ging toevallig over duurzaamheid.

Ineens was daar de echte wereld met al haar problemen. Daar had ik dus niet voor gestudeerd

Onderwijs heeft een cruciale rol

Uiteraard zijn er professionals die over duurzaamheid en onderwijs nadenken. Laatste las ik een artikel over de rol van universiteiten bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDGs). De SDGs zijn 17 doelen, opgesteld door de VN, om in 2030 onder andere armoede de wereld uit te helpen, gelijkheid te realiseren, toegang tot onderwijs te bieden en natuurlijk klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken.

De schrijvers van het artikel zijn vijf academici die zijn verbonden aan Australische universiteiten. In samenwerking met United Nations Sustainable Development Solutions Network en de Australasian Campuses Towards Sustainability hebben zij onlangs een praktische gids gemaakt: “Getting Started with the SDGs in Universities”. Deze zou universiteiten moeten helpen richting te geven aan het integreren van SDGs in het onderwijs. Of dit in de praktijk gaat werken, zal de toekomst uitwijzen. Maar het idee probeert wel concreet handen en voeten te geven aan hun stelling, waar ik het helemaal mee eens ben:

“Universities are uniquely positioned to assist with implementing the SDGs. They are essential for providing the knowledge, innovations and solutions to underpin implementation. They are also essential for creating current and future implementers (…).”

Ik ben niet op de hoogte van de initiatieven die in Europa of Nederland worden ondernomen. Wanneer ik naar het curriculum van de bachelor bedrijfskunde kijk, lijkt het allemaal nog veel op 2008. Maar misschien is de inhoud veranderd.

De focus op duurzaamheid in het onderwijs geldt natuurlijk niet alleen voor bedrijfskunde. Elke studie zou studenten moeten meegeven hoe ze binnen hun vakgebied een positieve impact op de planeet en haar inwoners kunnen maken. Zodat onze toekomstige accountants het net zo belangrijk vinden om de financiële als de non-financiële cijfers (bijvoorbeeld de CO2 uitstoot van een bedrijf) te controleren – en dat ook kunnen. Dat economen niet alleen kijken naar welvaartscijfers als het BBP om groei te meten, maar ook naar welzijnscijfers – hoe lastig dat nu misschien lijkt.

Foto door Roxanne Desgagnés (unsplash.com)

Het curriculum van bedrijfskunde lijkt nog veel op dat van 2008. Misschien is de inhoud veranderd?

Integratie duurzaamheid in het onderwijs in Nederland: wat is de status?

Ik ben eigenlijk heel benieuwd hoe universiteiten, hogescholen en het MBO in Nederland omgaan met het integreren van duurzaamheid in het onderwijs. Wordt er aandacht besteed aan de SDGs? Leren we onze studenten hoe supply chains transparanter kunnen? Leiden we de leiders van de toekomst stiekem ook een beetje op tot duurzaamheidsgoeroes? En hoe ervaren studenten dat en bedrijven die deze studenten aannemen?

Ik hoop dat het onderwijs de huidige generatie studenten een pakket aan kennis en vaardigheden meegeeft waarmee ze als leiders van de toekomst uitdagingen als schaarste en klimaatverandering het hoofd kunnen bieden. We willen tenslotte dat er voor de generaties daarna ook nog wat te leiden valt.