Met de steeds groter wordende vegan trend, verontrustende filmpjes met dieren die ernstig mishandeld worden en een totaal vertroebelde supply chain, lijkt er steeds meer een taboe op leer te rusten. Hoe ga je hier als ontwerper die met leer werkt mee om? Ontwerper en maker Katia Plewnia van Labour of Art maakt tassen en accessoires van leer en doet dit op een zo bewust mogelijke manier. Door haar ogen maken we kennis met de dilemma’s waar zij soms voor staat, maar ook hoe een bewuste levensstijl hand in hand kan gaan met het dragen en het waarderen van leer.

Gastcolumn Katia Plewnia, ontwerper en maker Labour of Art – leren tassen en accessoires

“Ik houd van leer dat onder behoud van zijn natuurlijke eigenschappen is bewerkt. Het leer is dan ongerept, nooit effen of recht. Het draagt het verhaal van het dier met zich mee, een insectenbeet, een opgelopen litteken of plooien. Leer is ontzettend stevig en is daarmee een heel duurzaam materiaal dat een leven lang meegaat. Ik zie bij mijn klanten dat een mooie, kwalitatieve leren tas als een maatje kan zijn die overal mee naar toe wordt gedragen en je niet zomaar weggooit. Die eigenschappen van leer, moeten we in de discussie rondom duurzaamheid denk ik niet vergeten.

Oneffenheden worden tegenwoordig vaak gezien als ‘imperfecties’. Waarom? Ik probeer juist te werken met wat de natuur mij als ontwerper en maker aanreikt, dat te verweven in mijn ontwerpen waardoor alle items die ik maak écht uniek zijn. Sterker nog, als een leren product er heel effen eruit dan zit er een laag verf met een prent van huidstructuur op. Wat je voelt is de verf en niet het leer. Ook hanteer ik het zero-waste principe. Ik probeer alles van de lap die ik inkoop te gebruiken. Uit de grote lappen snijd ik de tassen en van de kleine stukken maak ik vervolgens sleutelhangers, kleine portemonnees of andere items. Behalve misschien een rafeltje, gooi ik niets weg.

“Een mooie leren tas kan als een maatje zijn die je overal mee naar toe neemt en niet zomaar weggooit”

Katia aan het werk in haar atelier in Utrecht

Iedereen maakt zijn eigen keuzes

Tijdens mijn opleiding leerde ik over leersoorten en het bewerken van leer. Ik besefte toen pas hoe ontransparant de leerindustrie echt is. Net als met etenswaren zou je eigenlijk een ingrediëntenlijst moeten hebben, zodat je als ontwerper en inkoper een geïnformeerde keuze kan maken bij het kopen van de huiden en deze kennis ook weer kan delen met consumenten.

En is het niet ongelofelijk dat tot de jaren ‘60 Nederland nog een bloeiende leerindustrie kende? De sector is de jaren erna grotendeels naar Azië verschoven, daar gelden andere milieueisen en productie is goedkoper. Als gevolg dat de meeste merken inmiddels geen idee hebben waar hun leer vandaan komt, hoe het precies wordt gemaakt en consumenten zien ondertussen verschrikkelijke beelden van dierenmishandeling in deze landen – omwille van leer. Het materiaal krijgt hierdoor een slecht imago, terwijl het een natuurlijk materiaal is met duurzame kwaliteiten. Ik probeer met lezingen en workshops de dialoog met mensen hierover aan te gaan. Ik wil niets opleggen, maar mensen wel een eerlijk verhaal over leer vertellen. Uiteindelijk maakt iedereen zijn eigen keuzes.

De koe staat in Duitsland

Het leer wat ik nu gebruik is van Ecopell. De koeien halen ze uit de directe omgeving en staan in Duitsland, de Beierse Alpen. Hun leefomgeving is landelijk en niet industrieel. De huiden zijn een bijproduct van de vleesindustrie – er wordt geen dier geslacht enkel voor het leer. Het leer is gecertificeerd en ecologisch gelooid, dus zonder gevaarlijke chromen die schadelijk zijn voor mens (kan kankerverwekkend zijn) en milieu. Kortom: het is mogelijk om met leer te werken waarvan je weet waar de koe heeft gestaan en waarbij het looiproces rekening is gehouden met mens en milieu. Ook zie je dat in Nederland de leerindustrie langzaam maar zeker weer terugkomt, met initiatieven als Trace Your Leather, waar de koe in de Nederlandse weiden heeft gestaan en op een zo milieuvriendelijke mogelijke manier in Nederland wordt gelooid.

Het klinkt zo misschien allemaal vrij gemakkelijk, maar het vinden van ecologisch gelooid leer, van mooie kwaliteit en met een goede prijs is in de praktijk lastig. Je hebt kennis van de supply chain en het looiproces nodig om goed te kunnen inschatten of de leverancier écht op een zo duurzaam mogelijke manier probeert te werken. Ik ga vrijwel altijd langs de loods zelf waar de huiden liggen. Het zien en op dat moment doorvragen werkt toch het best – aangevuld met achtergrond onderzoek. Wat ik vreemd vind, is dat zelfs de handelaars vaak niet weten wat ze verkopen.

“Ik wil niets opleggen, maar mensen wel een eerlijk verhaal over leer vertellen”

Mooi leer is slow fashion

Als mensen de prijs zien van een tas van Labour of Art, twijfelen ze soms. Dat snap ik wel, mensen zijn gewend geraakt aan de prijzen die de ketens hanteren. Ik vertel dan altijd mijn verhaal: dat ik alles zelf inkoop, ontwerp, maak en aandacht besteed aan duurzaamheid. Bij het horen van het woord ‘duurzaamheid’ worden sommige mensen extra kritisch. Als ik dan zie dat ze gehuld zijn in kleding van grote modeketens, dan vind ik dat soms jammer. Maar gelukkig zien de meeste mensen het verhaal wel als een meerwaarde. Wanneer zij voor één van mijn ontwerpen kiezen, hoop ik altijd dat ze de tas nog jarenlang mee op avontuur zullen nemen. Elk item maak ik met veel zorg, zodat het een mooi product wordt van kwaliteit. Maar wat zo mooi is aan leer, dat wanneer het gebruikt wordt het alleen maar mooier wordt. Het start met het verhaal van het dier en de ontwerper, daarna vertelt het jouw verhaal.“

Over Katia

Ze begon ooit als grafisch ontwerper, maar haar interesse verschoof steeds meer naar de drager van het ontwerp: het papier, het hout, textiel en ook leer. Ze experimenteert veel met het bewerken van leer en houdt de laatst ontwikkelingen bij. Zo heeft ze het kenniscentrum bezocht van Stahl om meer over het looiproces te leren en kan sinds kort ook gebruik maken van technieken als laser snijden. Ze verkoopt haar ontwerpen via haar eigen webshop en staat veel op beurzen, zoals Dutch Design Week – Design Perron; Blickfang Zürich; Internationale Meubelmesse Keulen, Creative Life, Ontwerpsalon.

Werk

2010-heden: Eigenaar, ontwerper en maker Labout of Art
2001-2015: Eigenaar, All across the page
2006-2014: Art director, DDK ondernemend reclamebureau
2006: Concept en design, Bakers architecten
200-2006: Senior ontwerper, Okapi ontwerpers

Opleiding

2008-2010: SVGB, manufacturing leather bags
1995: London College of Fashion, textile design
1995: University of Arts London, illustration
1988-1994: Schule für Gestaltung, Communications and interaction design

Ontwerper van Katia, Labour of Art

COGNAC COLORED LEATHER MARKET BAG. Wil je meer weten over de tas? Bekijk de tas op webshop van Labour of Art

BLACK LEATHER CLUTCH BAG. Wil je meer weten over de tas? Bekijk de tas op webshop van Labour of Art

PASTEL GREEN LEATHER TOTE BAG. Wil je meer weten over de tas? Bekijk de tas op webshop van Labour of Art

Interessante links

• Website Labour of Art
• Stahl, how leather is made 
• Interview Katia “Ik heb nog nooit een recht koe gezien”