José Koopman begon 20 jaar geleden als inkoper voor grote winkelbedrijven. Dikke handboeken kreeg ze mee waarin stond beschreven waar kleding aan moest voldoen. Maar wat er precies met goede arbeidsomstandigheden werd bedoeld, bleef vaag en uiteindelijk draaide alles nog steeds om prijs. Ze nam ontslag; overtuigd dat die laatste paar centen niet uit moesten maken en je met een eerlijk modeproduct net zo goed een boterham kon verdienen.

José achter haar bureau op het kantoor van Miss Green. Fotografie Joanne de Lijster

Interview met José Koopman

Inkoop- en productie-expert op gebied van duurzaamheid en textiel, o.a. Sustainability Manager bij Miss Green

“Ik startte tien jaar geleden mijn eigen bedrijf met de insteek bedrijven te begeleiden die bereid zijn om op een duurzamere manier in te kopen en daarvoor best een paar cent extra willen betalen. Dus niet dat je voor twee cent minder naar de buren gaat. Zo is vrij snel Miss Green bij mij terecht gekomen. We werken nog steeds samen en afgelopen zomer kregen we als eerste Nederlandse modelabel een GOTS certificering (Global Organic Textile Standard), dat garandeert dat productie op een milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde wijze gebeurt.

Certificering zegt niet alles, want wanneer je puur en alleen op certificering inkoopt dan is het alsnog een ‘hollow phrase’. Als er geen passie achter zit, kan je even goed alles nog bedonderen. Ik zie certificering daarom echt als ondersteuning van je eigen verhaal. Het is één van de manieren om aan je klanten hard te kunnen maken dat jouw verhaal klopt. Als wij een samenwerking aangaan met een leverancier die nog geen certificering heeft, dan vinden we het belangrijk om samen naar certificering toe te werken. Dat schept vertrouwen, want je laat beide zien dat je duurzaamheid serieus neemt.

“Certificering is één van de manieren om aan je klanten hard te kunnen maken dat jouw verhaal klopt”

Nederlanders niet klaar voor duurzame mode

Zeker voor de Duitse markt is certificering belangrijk, want zonder wordt het lastig om je duurzame kleding te verkopen. Duurzame mode slaat goed aan in Duitsland, maar consument en winkeliers zijn er kritisch. Als ik kijk naar de Nederlandse markt, heb ik soms het gevoel dat we als duurzame modemerken nog een beetje te vroeg zijn. De wil is er, maar de bereidheid onder eindconsumenten om daadwerkelijk kleding te kopen van kleinere duurzame modemerken ontbreekt vaak nog. Dat heeft deels met marketing te maken. We doen het als Miss Green hartstikke goed, maar we hebben hier beperkt budget voor en dat geldt voor de meeste duurzame merken. Ook is de Nederlandse consument heel modebewust, wil nieuwe kleuren, nieuwe materialen, terwijl vaak de middelen er niet zijn om meer dan vier collecties per jaar te produceren. En daarbovenop zijn Nederlanders heel prijsbewust.

Veel mensen hoor ik nu zeggen dat de prijzen bij grote winkelbedrijven ‘te goedkoop zijn, dat kan niet duurzaam zijn’. Maar dat is een misvatting, want prijs wordt voor het grootste gedeelte bepaald door het aantal stuks. Hoe meer je inkoopt per keer, hoe goedkoper. En de aantallen van duurzame modemerken liggen nu eenmaal vaak veel lager dan die van grote internationale merken. Verder is het aantal schakels in de keten belangrijk. Wanneer dit er veel zijn en iedereen pakt een marge, dan blijft er te weinig over voor de naaister als het kledingstuk voor 25 euro in de winkel moet hangen. Maar als je als groot merk rechtstreeks bij een duurzame fabriek inkoopt, het direct aan de eindconsument levert en je marge laag houdt, dan zou je een simpel organic t-shirtje voor minder dan 10 euro kunnen aanbieden.

“Prijs wordt vooral bepaald door het aantal stuks. Hoe meer je inkoopt per keer, hoe goedkoper”

José op het kantoor van Miss Green. Fotografie Joanne de Lijster

Alles draait om ontwerp, inkoop en verkoop

Uiteindelijk start duurzaamheid bij het ontwerp, dus nog voordat het die toeleveringsketen ingaat. Ik merk alleen dat startende ontwerpers wel les hebben gehad over duurzaamheid, maar het lastig vinden om dit toe te passen. Ze worden toch nog altijd opgeleid om creatief en vrij te denken, terwijl in praktijk er allerlei restricties zijn: het aantal duurzaam geproduceerde stoffen, kleuren en zeker prints is heel beperkt. Wil je als ontwerper op een duurzame manier werken voor het midden- en kleinbedrijf, dan moet je dus veel flexibeler zijn en kunnen werken met wat er op dat moment is.

“Startende ontwerpers hebben les gehad over duurzaamheid, maar vinden het lastig om dit toe te passen”

Het is dan aan de inkopers om bij fabrikanten door te vragen. ‘Deze stoffen heb je niet, maar misschien ligt er nog iets op voorraad? Wat zou je wel kunnen maken?’ Met die kennis kan de inkoper terug naar de ontwerper. Bij verkopers is het belangrijk dat zij goed geïnformeerd zijn over de rol die duurzaamheid heeft gespeeld bij de totstandkoming van een collectie. Zij zijn diegene die dit verhaal kunnen overdragen naar winkeliers en winkeliers weer naar hun klanten.

Willen we dat de modesector verduurzaamt, dan moeten dit soort dingen ingebouwd worden in de bedrijfsprocessen van ook traditionele merken. En het allerbelangrijkste: het topmanagement en eventuele investeerders zullen het team van design, inkoop en verkoop hiervoor de ruimte moeten geven.“

Duurzaamheid is tegenwoordig een containerbegrip. Iedereen roept het, maar bedoelt iets anders. Dit is wat José eronder verstaat:

Duurzaamheid in de kledingindustrie betekent voor mij dat je kiest voor de minst milieubelastende grondstoffen en productiemethodes én dat je de rechten van mens en dier in je productieketen respecteert. Maar ook dat je met je toeleveranciers een langdurige samenwerking aangaat en samen zoekt naar verbeteringen op het gebied van technieken, arbeidsomstandigheden en streeft naar leefbaar loon.

CV José

Werk
2007-heden: Koopman-Works (founder), inkoop- en productie-expert op gebied van duurzaamheid en textiel
2007-heden: Miss Green, Sustainability manager
2008-heden: CBI Sector Expert Garments
1997-2007: Modana-Laimbock int, inkoopmanager
1995-1997: HEMA product developer

Opleiding
1991-1994: Cultuur, organisatie en management, Vrije Universiteit Amsterdam
1987-1991: HTS confectie industrie, Mr. Koetsier

Over Miss Green

José werkt al 10 jaar samen met Miss Green, dat in 2008 is opgericht door Maaike Groen. Afgelopen zomer behaalde Miss Green als eerste modemerk in Nederland GOTS-certificatie. Dit betekent dat het gehele productieproces is uitgevoerd op een maatschappelijk verantwoorde en milieuvriendelijke manier. Miss Green brengt twee keer paar een collectie op de markt met modieuze items en basics. Behalve via de webshop, wordt de kleding verkocht in meer dan 100 winkels in meer dan 10 Europese landen.

Kantoor Miss Green in Haarlem. Fotografie door Joanne de Lijster